ავტოკეფალიის გამოცხადების ან აღდგენის მიზეზები მე-20 და 21-ე საუკუნეებში

   მეოცე საუკუნეში მსოფლიოში მართლმადიდებელი ეკლესიის მოწყობა  სრულიად შეიცვალა, რაც რამდენიმე ადგილობრივი ეკლესიისთვის ავტოკეფალიის მინიჭებამ, ან აღდგენამ გამოიწვია. ზოგიერთ ადგილობრივ ეკლესიას, (რომლებსაც გასულ საუკუნეებში საპატიო საპატრიარქო სტატუსი  ჰქონდათ) გახდნენ რა ბიზანტიის იმპერიისგან დამუკიდებელნი, მსოფლიო საპატრიარქოს მიერ ავტოკეფალია და საპატრიარქო ეკლესიის სტატუსი მიენიჭათ,  მაგრამ იმ სახელმწიფო საზღვრებში, რომლებიც კონკრეტულ გეოგრაფიულ შემოსაზღვრულობას თანხვდება. შესაბამისად, სერბეთის ეკლესიას (1920), რუმინეთის (1885 ავტოკეფალიის აღდგენა და 1925 წელს საპატრიარქოს აღდგენა), ბულგარეთის (1953) და საქართველოს (1990) ეკლესიებს, ეს (ავტოკეფალიის გ.ლ.) სტატუსი მიენიჭათ. თითოეული მათგანისთვის ავტოკეფალიისა და საპატრიარქოს სტატუსის აღდგენის უმთავრესი მიზეზი ოსმალური იმპერიისგან (პირველი სამის შემთხვევაში) ან რუსეთის იმპერიისგან (საქართველოს ეკლესიის შემთხვევაში, 1917 წელს) მოპოვებული დამოუკიდებლობა გახლდათ. თუმცა, მსოფლიო საპატრიარქოსგან ავტოკეფალიის გამოცხადება შესაბამის მოქმედებასა და ხანგრძლივ პერიოდს მოითხოვს. საქართველოს ეკლესიის შემთხვევაში, რუსეთის ეკლესიამ საქართველოს დამოუკიდებლობის მოპოვებიდან (იგულისხმება 1917 წელი, გ.ლ.) 26 წლის შემდეგ (1943 წელს) აღიარა საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალია, მაშინ, როდესაც საქართველოცა და რუსეთიც საბჭოთა კავშირის შემადგენლობაში იყვნენ, ხოლო მსოფლიო საატრიარქომ კი 73 წლის შემდეგ (1990 წელს), საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალია კანონიკურად აღიარა. ამ ადგილობრივ ეკლესიათა მართლმადიდებელ სისავსეს, ავტოკეფალიის აღიარებისა და საპატრიარქო სტატუსის აღდგენასთან დაკავშირებით, რაიმე სერიოზული პრობლემა არ შექმნია. რადგან ისინი (ეს ადგილობრივი ეკლესიები, გ.ლ.) მართლმადიდებლობის სისავსით, ეკლესიის სინდისით, პატივსაცემ და ეკლესიის დასაფასებელ ნაწილად იქნენ მიჩნეულნი. 

            ამ ოთხი საპატრიარქო ეკლესიის აღდგენის გარდა, მართლმადიდებელმა ეკლესიამ ავტოკეფალია  პოლონეთის, ალბანეთის და ჩეხეთ-სლოვაკეთის ადგილობრივ ეკლესიებსაც მიანიჭა. პოლონეთის ეკლესიისადმი ავტოკეფალიის მინიჭების საფუძველი მსოფლიო საპატრიარქოსადმი პოლონეთის რესპუბლიკის მიმართვა გახლდათ, რაც ქვეყნის დამოუკიდებლობის მოპოვებიდან (1921 და 1923[1]) გამომდინარეობდა. პოლონეთის სახელმწიფოს (რომელიც თავის ტერიტორიებს რუსეთის იმპერიისგან იბრუნებდა) სურდა, რომ საკუთარ ტერიტორიაზე ავტოკეფალიურ მართლმადიდებელ ეკლესიას ეარსება, რომელიც რუსეთის იმპერიას არ უნდა დაქვემდებარებულიყო და მისგან არ გაკონტროლებულიყო. ამიტომ, პოლონეთის სახელმწიფომ თხოვა მსოფლიო საპატრიარქოს, რომ ეკლესიისთვის ავტოკეფალია მიენიჭებინა. პასუხად, მსოფლიო საპატრიარქომ 1924 წელს გამოაცხადა პოლონეთის ეკლესიის ავტოკეფალია, რასაც საფუძვლად დაედო ის, რომ პოლონეთის ეკლესია შედგებოდა კიევის სამიტროპოლიტოს კუთვნილი ეპარქიებისგან, რომელიც თავის მხრივ, 1686 წლამდე, მსოფლიო საპატრიარქოს პირდაპირ იუსირდიქციაში შედიოდა. პოლონეთის ეკლესიის სამი ეპისკოპოსი არ დაეთანხმა საკუთარი ეკლესიის ახალ სტატუსს და ქვეყანა დატოვა. რუსეთის ეკლესიაც ასევე არ დაეთანხმა ავტოკეფალიის  გამოცხადებას და შესაბამისად 1948 წლამდე პოლონეთის ეკლესიის ავტოკეფალიური სტატუსი არ ცნო, ამ დროს უკვე თავად მან მიანიჭა პოლონეთის ეკლესიას ავტოკეფალია და პოლონეთი რკინის ფარდის უკან აღმოჩნდა.

            1922 წელს ალბანეთის სახელმწიფოს დამოუკიდებლობის შედეგად მოწვეული ეროვნულ-საეკლესიო კონგრესის მიერ, ალბანეთის ეკლესია თვითგამოცხადებული გახდა. რისი მიზეზიც დამოუკიდებლობის მოპოვებიდან გამომდინარე ეროვნული გრძნობის ზრდა გახლდათ, რაც ალბანელებსა და ბერძნებს შორის დაპირისპირების გამომწვევი გამოდგა.  ალბანელებს სურდათ ეკლესია ბერნული გავლენისაგან განთავისუფლებულიყო და ალბანური საკუთარ ლიტურგიულ ენად გამოეყენებინათ.   მსოფლიო საპატრიარქო, თავიდან, ნათელი მიზეზებიდან გამომდინარე, ალბანელებისთვის  ავტოკეფალიური სტატუსის მინიჭებით ძალიან არ ინტერესდებოდა და გარკვეულ პირობებზე დაყრდნობით ავტონომიის მიცემაზე თანხმდებოდა, რაც მიუღებელი იყო იმ ალბანელებისთვის, რომლებმაც იუგოსლავიაში განწესებული ორი რუსი ეპისკოპოსის დახმარებით, ოთხ ეპისკოპოსს დაასხეს ხელი, მათ კი 1929 წელს საკუთარი სინოდი შექმნეს. ალბანეთის თვითგამოცხადებული ეკლესია მოგვიანებით ალბანეთის სახელმწიფომ ცნო, როგორც სამიდან ერთი რელიგიური გაერთიანება. ამ ფაქტის წინაშე დამდგარმა მსოფლიო საპატრიარქომ, 1937 წელს, ალბანეთის ეკლესიის ავტოკეფალია აღიარა, მაგრამ გარკვეული კანონიკური შეზღუდვებიც დაუწესა.[2]

            ჩეხეთ-სლოვაკეთის დამოუკიდებელ სახელმწიფოდ ჩამოყალიბების შემდეგ, 1923 წელს, მსოფლიო საპატრიარქოს მიერ  ჩეხეთსლოვაკეთის ეკლესია ავტონომიურად იცნო, მაგრამ პარალელურად, ზოგიერთი სამრევლოთაგანი სერბეთის ეკლესიის დაქვემდებარებაში რჩებოდა. ჩეხეთსლოვაკეთის ეკლესიების ერთი სახასიათო ნიშანი ჩეხეთის მშობლიური ენის ღვთისმსახურებაში გამოყენება გახლდათ.  მეორე მოფლიო ომის შემდეგ, 1945 წლის მაისში, ჩეხეთსლოვაკეთი გერმანული ოკუპაციისგან განთავისუფლდა, თუმცა 1946 წელს, კომუნისტების მიერ ხელისუფლებაზე შეტევის გამო, ქვეყანა სსრ კავშირს უფრო  დაუახლოვდა  და რკინის ფარდის უკან აღმოჩნდა. ჩეხეთსლოვაკეთის გარკვეულმა მართლმადიდებლურმა ჯგუფებმა, რომლებსაც გარკვეული შიდაპოლიტიკური მიდრეკილებები ნათლად ემჩნეოდათ, რუსეთის ეკლესიის  იურისდიქციაში შესვლა მოითხოვეს. საბოლოოდ ისინი 1946 წელს, რუსეთის ეკლესიასთან ავტონომიურ საეგზარქოსოდ გაერთიანდნენ. 1948 წელს კომუნისტურმა პარტიამ ძალაუფლება ხელში ჩაიგდო, რის შემდეგაც ეკლესია კომუნისტური რეჟიმის მხრიდან სრულად და მკაცრად კონტროლირებული გახდა. რუსეთის ეკლესიამ ასევე გადაწყვიტა, რომ 1951 წელს   ჩეხეთსლოვაკეთის ეკლესიის დამოუკიდებლობა იმ კანონიკური აქტით ეცნო, რომელიც  მსოფლიო საპატრიარქოსა და სხვა ადგილობრივი ეკლესიების მხრიდან არ იყო აღიარებული. პრაღის გაზაფხულმა (1968) და კომუნისტური რეჟიმის ჩამოშლამ (1989), შედეგად ორი დამოუკიდებელი სახელმწიფოს-  ჩეხეთისა და სლოვაკეთის შექმნა მოიტანა, ერთ მხარეს იყო უნიატიზმი (ხელახალი შეერთება), რომელიც  კომუნისტური რეჟიმის მიერ შეწყდა, მეორე მხარეს კი რუსეთთან დაკავშირება, რომელიც ადგილობრივი მოსახლეობის მხრიდან დადებითად არ აღიქმებოდა. ამ მიზეზთა გამო, მსოფლიო საპატრიარქო მხარს უჭერდა იმ ძალისხმევას, რომლის შედეგადაც 1998 წელს ჩეხეთის მიწებისა და სლოვაკეთის ეკლესიის ავტოკეფალია ოფიციალურად გამოცხადდა.[3]

            ამ სამი ეკლესიისადმი ავტოკეფალიის მინიჭების გარდა, რაც ყველა ადგილობრივი ეკლესიის მიერ იქნა აღიარებული, მეოცე საუკუნეში იყო ავტოკეფალიის ცალმხრივი მინიჭებები, მაგალითად მოვიყვანთ ე.წ. ‘’ამერიკის მართლმადიდებელ ეკლესიას’’, რომელიც ჩრდილო ამერიკის რუსულ სამიტროპოლიტოს წარმოადგენდა და რეგიონში სხვა ეპარქიების პარალელურად არსებობდა, ხოლო ეს აღიარება კი 1970 წელს რუსეთის ეკლესიიდან მიიღო. ზოგიერთმა ადგილობრივმა ავტოკეფალიურმა ეკლესიამ მართალია ცნო ეს ‘’ავტოკეფალია’’, მაგრამ უმეტესობამ უარი თქვა, რადგან ტერიტორიისა და მართმადიდებურ დიასპორასთან დაკავშირებით პრობლემა არსებობდა.

            შესაბამისად, ყველას შეუძლია მართლმადიდებელ ეკლესიაში იმ ახალი რეალობის დანახვა (ავტოკეფალიის საკითხის წამოწევისა და მისი მინიჭების გზასთან დაკავშირებით), რაც ევროპაში მე-20 საუკუნის გეოპოლიტიკურმა ცვლილებებმა გამოიწვია. ამისგან იყო განპირობებული, რომ ეს საკითხი 1961 წელს როდოსის პირველ საერთო მართლმადიდებლურ კონფერენციაზე აღინიშნა, როგორც ერთი  საკითხთაგანი, რომელიც აუცილებლად უნდა გადაჭრილიყო მართლმადიდებელი ეკლესიის იმ დიდ და წმინდა კრებაზე, რომელიც 1902 წლის შემდეგ იგეგმებოდა. შესაბამისად, ავტოკეფალიის თემა და მისი მინიჭების გზები გამოიკვეთა, როგორც წმინდა და დიდი კრების იმ ათ საკითხთაგან ერთ-ერთი, რომელიც პირველად 1976 წლის საერთო მართლმადიდებლურ კონფერენციაზე დადგინდა.

            1993-2009 წლებში ამ საკითხზე განსაკუთრებულად დიდი ღვაწლი გაიღო წმინდა და დიდი კრების მოსამზადებელმა სამდივნომ, მართლმადიდებელთაშორისმა მოსამზადებელმა კომისიამ და შამბეზის სრულიადმართლმადიდებლურმა წინა საკრებო კონფერენციებმა. 1993 წელს, მიტოპოლიტი დამასკინოს პაპანდრეუ, მართლმადიდებელთაშორისი  მოსამზადებელი კომისიისთვის განკუთვნილ თავის მოხსენებაში იმ საერთო წვლილს ეხება, რომლებიც სხვადასხვა ავტოკეფალიურმა მართლმადიდებელმა ეკლესიებმა წმინდა და დიდი კრების მოსამზადებელი კომისიის შეხვედრაზე გაიღეს.  თუმცა აღნიშნავს, რომ საერთო მართლმადიდებლური კონსენსუსით ავტოკეფალიის მინიჭების შესახებ, ყველა ადგილობრივი მართლმადიდებელი ეკლესიის შეთანხმების მიუხედავად, საკითხის აღქმა ერთმანეთისგან თვალნათლად განსხვავდებოდა, განსაკუთრებით  მისი მინიჭების გზებთან დაკავშირებით და იმაზე, თუ ვინ უნდა უხელმძღვანელოს ავტოკეფალიის ტომოსს. ერთი მხრივ ეკლესიები,  (მსოფლიო საპატრიარქო, ალექსანდრიის საპატრიარქო, იერუსალიმის საპატრიარქო და საბერძნეთის ეკლესია) მოითხოვდნენ, რომ მსოფლიო საპატრიარქოს ‘’ენდიმუსა’’[4] კრებებს ან სინოდებს  წარსულში, და დიდ და წმინდა კრებას დღეს, შეეძლო და შეუძლია ავტოკეფალიის მინიჭება. ამ გაგებით, მსოფლიო საპატრიარქო პასუხისმგებელია, რომ ნებისმიერი ახალი ეკლესიის ავტოკეფალიის მინიჭების პროცესს უხელმძღვანელოს, რომ საერთო მართლმადიდებლური კონსენსუსი a priori გამოიძებნოს და შემდეგ, ყველა ეკლესიის სახელით, ავტოკეფალიის ტომოსი მიანიჭოს. მეორე მხრივ, სხვა ეკლესიები, (რუსეთის ეკლესია, რუმინეთის, ბულგარეთის და პოლონეთის) მოითხოვდნენ, რომ თითოეულ ავტოკეფალიურ ეკლესიას ჰქონოდა საკუთარი კანონიკური ტერიტორიის ნაწილზე ავტოკეფალიის მინჭების პრივილეგია და შემდეგ, საერთო მართლმადიდებლურ კრებას ამ საკითხზე უნდა ემსჯელა და ავტოკეფალია მხოლოდ ამგვარი რატიფიკაციის გამოცხადების სახით მიენიჭებინა.[5]

            1993 წელს, მართლმადიდებელთაშორისი წინამოსამზადებელი კომისიის მიერ, ძირითადი კონსენსუნსი დოკუმენტზე ‘’ავტოკეფალია და მისი მინიჭების გზა’’ უკვე მიღწეული იყო. ესაა დოკუმენტი, რომელიც ადგილობრივობასა და მსოფლიოობას შორის ‘’περιχώρησις-ს’’ (ურთიერთშორის დამტევნელობა გ.ლ.) უსმევს ხაზს, რაც ავტოკეფალიის ინსტიტუციაშიც არსებობს და ითვალისწინებს, რომ ავტოკეფალიის მინიჭებაზე ინიციატივა აუცილებლად ‘’დედაეკლესიისგან’’ უნდა  მოდიოდეს. დედაეკლესიამ, მიიღებს რა თავისი  კანონიკური ტერიტორიის ერთი რეგიონისგან მოთხოვნას, ეს საკითხი საკუთარ წმინდა სინოდზე უნდა განიხილოს და შემდეგ, თუკი მოთხოვნა  ‘’ეკლესიოლოგიურ, კანონიკურ და სამოძღვრო მოთხოვნილებებს’’ აკმაყოფილებს, დასადასტურებლად მსოფლიო საპატრიარქოს გაუგზავნის, რომლის პასუხისმგებლობაცაა, რომ მის შესახებ საერთო-მართლმადიდებლურ კონსენსუსს მიაღწიოს. როდესაც ეს უკანასკნელი მიიღწევა, მსოფლიო საპატრიარქო  ავტოკეფალიას რეგიონის ავტოკეფალიის ტომოსზე ხელმოწერით ოფიციალურად აცხადებს, ‘’სასურველია, რომ ხელს ასევე სხვა ავტოკეფალიური ეკლესიების პირველიერარქებიც აწერდნენ, მაგრამ  დედაეკლესიის მეთაური აუცილებლად.’’  ეს დასკვნითი ფრაზა რუსეთის ეკლესიის მოთხოვნით გაკეთდა. შემდეგ, ახლადაღიარებული ავტოკეფალიური ეკლესია ევქარისტიულ კავშირში შედის სხვა ავტოკეფალიურ ეკლესიებთან და მოიხსენიება დიპტიქში.[6]

            თუმცა, ეს დოკუმენტი მართლმადიდებელთაშორისმა მოსამზადებელმა კომისიამ 1993 წელს მიიღო, მისი 3C პარაგრაფი, ტომოსის ავტოკეფალიის  ხელმოწერისა და აღიარების შესახებ, სამომავლო განხილვისათვის 2009 წელს გამართულ მომდევნო მართლმადიდებელთაშორის კომისიას გადაეგზავნა. [7] 2009 წლის მართლმადიდებელთაშორისმა მოსამზადებელმა კომისიამ  ეს პარაგრაფი შეასწორა და დაამატა, რომ ავტოკეფალიის ტომოსი უნდა იყოს ხელმოწერილი მსოფლიო პატრიარქისა და ადგილობრივი ავტოკეფალიური მართლმადიდებელი ეკლესიების მიერ.[8] ავტოკეფალიის ტომოსზე ხელმოწერის ეს საკითხი კიდევ ერთხელ წამოიჭრა შიდამართლადიდებლურ მოსამზადებელ კომისიაზე, 2011 წლის მეოთხე საერთომართლმადიდებლურ წინა საკრებო კონფერენციაზე, რომელსაც წმინდა და დიდ კრებაზე წარსადგენი დასკვნითი ტექსტი უნდა მიეღო. 2011 წლის მართლმადიდებელთაშორისი მოსამზადებელი კომისიის შეხვედრაზე, ტომოსზე მსოფლიო პატრიარქისა და ადგილობრივ ავტოკეფალიურ ეკლესიათა ხელმძღვანელების ხელმოწერის საკითხმა უთანხმოება გამოიწვია. რუსეთის ეკლესიის დელეგატებმა საკითხიც წამოწიეს და თავად ტომოსის შემცველობის გადახედვის წინადადებაც წამოაყენეს. პირველი შეთავაზების მიხედვით, მსოფლიო საპატრიარქო ხელს აწერს ტომოსს და საკუთრი ხელმოწერის შემდეგ ამატებს ‘’განჩინებულია’’ (ἀποφαίνεται), სხვა ადგილობრივ მართლმადიდებელ ეკლესიათა მეთაურებიც ხელს აწერენ და შემდეგ აღნიშნავენ, რომ ავტოკეფალია ‘’თანაგანჩინებულია’’ (συναποφαίνεται). მეორე შეთავაზება იყო, რომ  პირველიერარქთა ხელმოწერის შემდეგ არანაერი დამატება არ უნდა ყოფილიყო. ხოლო მესამე შეთავაზება კი ის, რომ ყველა ხელმოწერას უნდა მოჰყოლოდა ‘’განჩინებულია (ἀποφαίνεται), რაც უწმინდესი მართლმადიდებელი ეკლესიის ყველა პირველიერარქთა თანაბარ მდგომარეობას წარმოაჩენდა.’’ სამწუხაროდ,  რუსეთის ეკლესიის მძაფრი პროტესტიდან გამომდინარე კონსენსუსი ვერ იქნა მიღწეული. რამდენადაც შეხვედრაზე განხილულ ამ საკითხზე კონსენსუსი ვერ შედგა, დოკუმენტი მეოთხე საერთო-მართლმადიდებლურ კრებისწინა კონფერენციას, (ამ უკანასკნელის კანონმდებლობიდან გამომდინარე, რომელშიც ივარაუდებოდა, რომ გადაწყვეტილებები ერთსულოვნად იქნებოდა მიღებული), მისაღებად ვერ  გადაეგზავნა.[9] შესაბამისად, ამის შემდეგ დოკუმენტი არასდროს  განხილულა, ხოლო ავტოკეფალიის საკითხი და მისი მინიჭების გზა, ადგილობრივ ეკლესიათა პირველიერარქების  სინაქსისით, 2016 წლის   წმინდა და დიდი კრების განრიგიდან ამოღებულ იქნა.

      ძალიან დასანანია, რომ ავტოკეფალიის ტომოსზე ხელმოწერის პროცედურაზე კონსენსუსი ვერ მიიღწია, მაშინ, როცა ავტოკეფალიის მინჭების გზის დოკუმენტზე  ყველა შეთანხმდა. საინტერესოა აღინიშნოს, რომ ეს შემოთავაზებული დოკუმენტი ავტოკეფალიის მინიჭების (ან აღდგენის) რეალურ მიზეზებს ფაქტობრივად  არ განიხილავს და არც ამუშავებს

        უფრო მეტიც, დოკუმენტში ივარაუდება, რომ იმ რეგიონის ’’დედაეკლესიამ’’, რომელიც ავტოკეფალიას ითხოვს, უნდა განიხილოს მისი მინიჭების  ‘’ეკლესიოლოგიური, კანონიკური და სამოძღვრო საკითხები’’. ეს განსაზღვრებები შეიძლება საკმაოდ ორაზროვანი იყოს. რეალურად, თუკი ჩვენ პოლონეთის ეკლესიის ან ჩეხეთსლოვაკეთის ავტოკეფალიის შემთხვევას განვიხილავთ, დავინახავთ, რომ განსახილველი თემა ‘’დედაეკლესიის’’ საკითხი გახლდათ, ე.ი. ისტორიულად მსოფლიო საპატრიარქოს თუ რუსეთის ეკლესიას უნდა განკუთვნებოდა ამ რეგიონების დედაეკლესიის სტატუსი.

      გარდა ამისა, მეოცე საუკუნეში ავტოკეფალიათა გამოცხადების ისტორიული მიზეზების გადახედვისას, ნათლად ვხედავთ, რომ მიზეზები უფრო მეტად გეო-პოლიტიკური იყო (ქვეყნის დამოუკიდებლობა, ეროვნული თვითშეგრძნება, ეროვნული ენა), ვიდრე ეკლესიოლოგიური, კანონიკური და სამოძღვრო. ამდენად, ‘’ეკლესიოლოგიურ, კანონიკურ და სამოძღვრო საკითხებზე’’  მსჯელობისას  შეგვიძლია განვიხილოთ თუ ვინ განაგებს თავისი კანონიკური ტერიტორიის (თუნდაც თვითგამოცხადებულის) ამა თუ იმ დამოუკიდებელ რეგიონს, ვინაა ‘’დედაეკლესია’’? პოლონეთის ეკლესიის ავტოკეფალიის მიღების უმთავრესი მიზეზი რუსეთის ეკლესიისგან დამოუკიდებლობის მიღება გახლდათ. ალბანეთის ეკლესიის ავტოკეფალიის მთავარი მიზეზი მსოფლიო საპარტიარქოსგან გარკვეული დამოუკიდებლობა იყო. რუსეთის ეკლესიას პოლონეთის ეკლესიის ავტოკეფალიასთან დაკავშირებით მყარი პოზიცია ამიტომ ჰქონდა, იგივე მიზეზიდან გამომდინარე, მსოფლიო საპატრიარქო ალბანეთის ეკლესიის ავტოკეფალიასთან დაკავშირებით გულმოდგინებას არ იჩენდა.

            უფრო მეტიც, დაეხმარება კი დღეს ასეთი დოკუმენტი მართლმადიდებელ ეკლესიას, რომ უკრაინაში ან ყოფილი იუგოსლავიის წევრ მაკედონიაში თუ მონტენეგროში მიმდინარე თანამედროვე, 21-ე საუკუნის ეკლესიოლოგიური კრიზისი მოაგვაროს? მაგალითად, მიუხედავად იმისა, რომ მსოფლიო საპატრიარქო უკრაინის ეკლესიის ‘’დედაეკლესიად’’ მოიაზრება, რუსეთის ეკლესია მოითხოვს, რომ უკრაინაზე სრული კანონიკური იურისდიქცია ჰქონდეს, რამდენადაც 1686 წლიდან უკვე თავად და არა მსოფლიო საპატრიარქო განაგებს, კიევის სამიტროპოლიტოს და შესაბამისად ეს უკანასკნელი არასდროს დათანხმდება, რომ კიევის ეკლესიისადმი ავტოკეფალიის მინჭებით თავისი  ისტორიული ფესვები ჩამოიჭრას. თუმცა, გარდა იმ პრობლემისა, თუ ვინ შეიძლება მიიჩნეოდეს იმ ‘’დედაეკლესიად’’, რომელიც  ავტოკეფალიის მინიჭების პროცესს უხელმძღვანელებს, ადვილი გასაგებია, რომ უკრაინის ეკლესიის ავტოკეფალიასთან დაკავშირებით საერთო-მართლმადიდებლური კონსენსუსის მიღწევა უფრო რთული იქნება, ვიდრე ეს ავტოკეფალიის მინიჭების გზის დოკუმენტზე საყოველთაო შეთანხმების მიღწევა იყო!

            შესაბამისად, თუკი მართლმადიდებელი ეკლესიის დღევანდელობას კრიტიკული გადმოსახედიდან დავაკვირდებით, მარტივად შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ მართლმადიდებელი ეკლესიის წმინდა და დიდი კრება არის აუცილებლად საჭირო, არა მხოლოდ ‘’ავტოკეფალიის და მისი მინჭების გზის’’ მისაღებად, არამედ ასევე იმ ცალკეულ მიზეზთა გადასაწყვეტად და განსასაზღვრად, რომელიც  ავტოკეფალიის მინჭებას ან აღდგენას ეხება. ისევე როგორც საკრებო გზით მოხერხდა მე-20 საუკუნეში ავტოკეფალიების მინიჭება და გამოცხადება, ასევე საჭიროა იგი უკრაინაში მიმდინარე ეკლესიოლოგიური კრიზისის და ყოფილი იუგოსლავიის წევრ მაკედონიის ან მონტენეგროს რესპუბლიკაში არსებული პრობლემების მოსაგვარებლად გამოვიყენოთ. თუმცა, ავტოკეფალიის საკითხი შეიძლება ვიღაცისთვის გამაღიზიანებელიც გამოდგეს, ამიტომ უნდა გვახსოვდეს, რომ შეუძლებელი იქნება მისი მოსაგვარებელი გზის პოვნა მართლმადიდებელი ეკლესიის, მისი ორათასწლოვანი ისტორიის, კანონიკური ტრადიციის მითითებათა, მათზე დაყრდნობისა  და მსოფლიო საპატრიარქოსთვის დამახასიათებელი როლისა თუ კანონიკური პრეროგატივების გარეშე.